Άγιος Ρωμανός ο Μελωδός – Ο Υμνωδός της Παναγίας

Βίος του Αγίου Ρωμανού

Ο Άγιος Ρωμανός ο Μελωδός έζησε τον 6ο αιώνα μ.Χ. και καταγόταν από τη Συρία, πιθανώς από τη Χαράν. Μετακινήθηκε στη Βηρυτό και στη συνέχεια εγκαταστάθηκε στην Κωνσταντινούπολη, όπου συνδέθηκε με τη Μεγάλη Εκκλησία και έζησε ως διάκονος στη μονή της Παναγίας εν τω Κυρῷ.

Ήταν άτομο απλό, χωρίς ιδιαίτερη μόρφωση, αλλά γεμάτος ταπείνωση και ζήλο για τον Θεό. Σύμφωνα με την Παράδοση, έλαβε θεία έμπνευση από την Παναγία, η οποία του εμφανίστηκε σε όραμα και του έδωσε έναν ειλητό (πάπυρο) να καταπιεί. Τότε ξύπνησε με το χάρισμα της υμνογραφίας. Αυτό έγινε παραμονή των Χριστουγέννων, και αμέσως μετά έψαλε το πρώτο του κοντάκιο «Η Παρθένος σήμερον...»

Ο Άγιος Ρωμανός θεωρείται ο πατέρας του κοντακίου, ενός είδους λειτουργικού ύμνου με υψηλό ποιητικό και θεολογικό βάθος. Του αποδίδονται πάνω από 1.000 κοντάκια, εκ των οποίων αρκετά είναι αφιερωμένα στην Παναγία Θεοτόκο.

Το Γνωστότερο Κοντάκιο του Αγίου Ρωμανού στην Παναγία:

"Τῇ Ὑπερμάχῳ Στρατηγῷ τὰ νικητήρια..."

Αυτό το κοντάκιο αποτελεί τον πρόλογο του Ακαθίστου Ύμνου, ο οποίος ψάλλεται κάθε Παρασκευή της Μεγάλης Τεσσαρακοστής στους ναούς.

Κείμενο:

Τῇ Ὑπερμάχῳ Στρατηγῷ τὰ νικητήρια,
ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν, εὐχαριστήρια,
ἀναγράφω σοι ἡ Πόλις σου, Θεοτόκε.
Ἀλλ’ ὡς ἔχουσα τὸ κράτος ἀπροσμάχητον,
ἐκ παντοίων με κινδύνων ἐλευθέρωσον,
ἵνα κράζω σοι· Χαῖρε, Νύμφη ἀνύμφευτε.

Ερμηνεία:

• Η Πόλη (Κωνσταντινούπολη) απευθύνει ευχαριστήρια προσευχή στην Παναγία, επειδή την λύτρωσε από κινδύνους (συνήθως επιδρομές ή πολέμους).

• Η Παναγία αναγνωρίζεται ως «Υπέρμαχος Στρατηγός», δηλαδή η υπερασπίστρια και αρχηγός των Χριστιανών.

• Το κράτος της (η δύναμή της) είναι απροσμάχητο, δηλαδή αήττητο.

• Η προσευχή ζητά προστασία και σωτηρία από παντοίους κινδύνους.

• Καταλήγει με τον χαρακτηριστικό χαιρετισμό του Ακαθίστου:
  «Χαῖρε, Νύμφη ἀνύμφευτε», δηλαδή Νύμφη που δεν γνώρισες γάμο.

Σημασία του Κοντακίου

• Ψάλλεται εδώ και 1.400 χρόνια από τους Ορθόδοξους Χριστιανούς.

• Είναι σύμβολο ευγνωμοσύνης και πνευματικής ασφάλειας.

• Έγινε ύμνος όχι μόνο της Εκκλησίας αλλά και του Γένους των Ελλήνων, ιδίως σε περιόδους πολέμων και δοκιμασιών.

• Παραμένει έως σήμερα ένα από τα πιο συγκινητικά και αγαπημένα τροπάρια της Ορθοδοξίας.