Η ΑΕΙΜΝΗΣΤΗ ΗΓΟΥΜΕΝΗ ΧΡΙΣΤΟΝΥΜΦΗ

Συνείδηση

Πολλὲς φορὲς ἡ συνείδηση φωνάζει: «Αὐτὸ ποὺ θὰ κάνεις δὲν εἶναι καλό, αὐτὸ ποὺ θὰ πεῖς δὲν εἶναι σωστό, αὐτὸ ποὺ σκέφτεσαι εἶναι λάθος». Κρoύει τὸν κώδωνα. Ἡ φωνὴ τῆς συνείδησης εἶναι ἡ φωνὴ τοῦ Θεοῦ. Αὐτὸ ποὺ σκεφτόμαστε, ποὺ θὰ κάνουμε, ποὺ θὰ ποῦμε, νὰ τὸ περνᾶμε μέσα ἀπὸ τὸ Εὐαγγέλιο. Τὸ βρίσκουμε μέσα στὸ Εὐαγγέλιο; Τὸ δίδαξε ὁ Χριστός; Μᾶς τὸ ἔδωσε παράδειγμα Ἐκεῖνος ἢ ἡ Παναγία ἢ οἱ Ἅγιοί μας; Ἅμα ψάχνουμε μέσα μας, θὰ τὴν ἀκούσουμε καὶ θὰ μᾶς πεῖ πολλὰ πράγματα.

Εξομολόγηση

Στὴν ἐξομολόγηση πάμε νὰ καταγγείλουμε τὸν ἑαυτό μας. Ὄχι νὰ ποῦμε τὰ παράπονά μας, τί ἔφταιξε ὁ ἕνας κι ὁ ἄλλος ἢ νὰ καταγγείλουμε τοὺς γύρω μας. Ἐμεῖς ποῦ φταῖμε; Ἂν ἔχουμε καθαρὴ καὶ εἰλικρινὴ ἐξομολόγηση, κι ὅταν μετανοήσουμε πραγματικά, καθαριζόμαστε καὶ παίρνουμε Χάρη. Ἡ καθαρὴ ἐξομολόγηση ἔχει πρῶτα μετάνοια. Μισᾶς τὴν ἁμαρτία καὶ τὰ λὲς στὸν πνευματικὸ γιὰ νὰ συγχωρεθεῖς. Ἐμεῖς τὰ ὡραιοποιοῦμε, τὰ ρίχνουμε πάνω στοὺς ἄλλους κι ἔτσι δὲν ἔχουμε προκοπή.

Ἡ θεραπεία

Ἡ θεραπεία ξεκινᾶ ἀπὸ τὴν στιγμὴ ποὺ ἐντοπίζουμε τὸ λάθος μας. Εἴτε πάθος εἶναι, εἴτε ἀσθένεια, εἴτε ψυχολογικό, εἴτε παθολογικό, εἴτε ὁτιδήποτε. Ἡ θεραπεία ξεκινᾶ ἀπὸ τὴ στιγμὴ ποὺ δεχόμαστε τὸν ἑαυτό μας. Εἶμαι αὐτός/ή, εἶμαι ἔτσι, ἔχω αὐτὸ τὸ πάθος. Ἀπὸ ἐκεῖ θὰ ξεκινήσεις νὰ δεχθεῖς καὶ κάποιο φάρμακο. Ἂν δὲν δοῦμε κι ἂν δὲν παραδεχθοῦμε τὸ λάθος μας, τὸ πάθος μας, θεραπεία δὲν γίνεται.

Νὰ δεχθοῦμε τὸν ἑαυτό μας ὅπως εἶναι, ὅτι εἶναι ἔτσι, εἶναι ἀλλιώς. Οὔτε νὰ τὸν ὡραιοποιοῦμε, οὔτε νὰ αἰσθανόμαστε ἀμηχανία. Τὸ «γνῶθι εαὐτόν» ποὺ ἒλεγε καὶ ὁ Σωκράτης. Νὰ τὸν γνωρίσουμε ποιὸς εἶναι, ἀλλὰ καὶ νὰ τὸν ἀνεχθοῦμε. Ἐμεῖς δὲν θέλουμε νὰ τὸν γνωρίσουμε, γιατὶ τὸν φοβόμαστε. Εἶναι μεγάλη ἀρετὴ κάποιος νὰ γνωρίσει τὸν ἑαυτό του καὶ νὰ τὸν σηκώσει. Ἐμεῖς προσπαθοῦμε νὰ τὸν κρύψουμε. Δὲν κρύβεται οὔτε ἀπὸ τὸν Θεὸ οὔτε ἀπὸ τοὺς ἀνθρώπους. Νὰ κοιτᾶμε τὸν ἑαυτό μας. Ὅταν ὅλη μέρα κοιτᾶμε τοὺς ἄλλους, δὲν μᾶς μένει χρόνος γιὰ τὸν ἑαυτό μας.

Οἱ ἄλλοι μᾶς βλέπουν καὶ μᾶς ξέρουν πολὺ καλύτερα. Ὅπως κι ἐμεῖς ξέρουμε τοὺς ἄλλους. Τὸν ἑαυτό μας εἶναι ποὺ δὲν ξέρουμε. Τοῦ δίνουμε μία εἰκόνα πλασματική, ψεύτικη. Ἐνῶ ἂν ποῦμε ὅτι εἶμαι ἔτσι, θὰ τὸν δεκτοῦμε καὶ προχωρᾶμε.

Ὡς μεταπτωτικοὶ ἄνθρωποι ἔχουμε ἕνα σωρὸ πάθη. Οὔτε θὰ τὰ χάνουμε, οὔτε θὰ ἀπογοητευόμαστε. Εἶμαι αὐτὸς καὶ θὰ τὸ παλέψω. Ἅμα μᾶς λένε μία κουβέντα οἱ ἄλλοι, νὰ τὴν ἐλέγχουμε γιατὶ μᾶς τὴν εἴπανε. Φαίνεται ὅτι κάτι ἔχω. Νὰ βρίσκω μία εὐκαιρία νὰ διορθώνω κάτι σ΄αὐτὰ ποὺ μοῦ εἶπαν. Ψάξε να βρεῖς γιατὶ σοῦ εἶπαν αὐτὸ τὸ πράγμα, κάτι ὑπάρχει. Εἶναι εὐκαιρίες νὰ βροῦμε τὸν ἑαυτό μας, νὰ τὸν γνωρίσουμε καὶ νὰ παλέψουμε.

Προβάλλουμε

Πάνω στὸν ἄλλο προβάλλουμε ὅτι ἔχουμε μέσα μας. Ὁ ἄλλος εἶναι ὁ καθρέφτης μου. Ἐκεῖνο ποὺ βλέπω στὸν καθρέφτη σ΄ἐσένα, εἶναι αὐτὸ ποὺ ἔχω ἐγὼ μέσα μου. Ἂν ἐγὼ δὲν ἔχω ἀγάπη, πῶς θὰ δῶ τὴν ἀγάπη; Ἐκεῖνος ποὺ πραγματικὰ ἀγαπᾶ, δὲν υπολογίζει τί παίρνει. Δὲν μπορεῖ ν’ ἀγαπᾶ κάποιος καὶ νὰ σκέφτεται ὅτι οἱ ἄλλοι δὲν τὸν ἀγαποῦν, γιατὶ εἶναι τόση ἡ ἀγάπη ποὺ δίνει, χωρὶς νὰ περιμένει νὰ πάρει. Οὔτε τὸν ἀπασχολεῖ ὁ ἄλλος. Τὸν ἀπασχολεῖ ὁ ἴδιος ὁ ἑαυτός του. Ἐγὼ ἀγαπῶ, ἐγὼ δίνομαι; Ἔχω καλὴ διάθεση γιὰ τὸν ἄλλο; Τὰ πάντα ξεκινοῦν ἀπὸ τὴν ἀγάπη πρὸς τὸν Θεό. Ἅμα πιστεύεις στὸν Θεὸ καὶ Τὸν ἀγαπᾶς, σίγουρα δὲν θέλεις νὰ τὸν πικράνεις. Αὐτὸς ὁ ἐγωισμὸς εἶναι ποὺ μᾶς καταστρέφει. Ὅποιος λέει ὅτι δὲν μὲ ἀγαποῦν, σημαίνει ὅτι ὁ ἴδιος δὲν ἀγαπᾶ, δὲν ἔχει ἀγάπη.

Νὰ ἐκδικῆσαι μὲ τὴν ἀγάπη σου αὐτοὺς ποὺ σὲ ἀδίκησαν. Ὅποιος ὑπομένει τὴν ἀδικία, κερδίζει τὸ δίκιο τοῦ Θεοῦ. Ὁ Χριστὸς λέει «ἂν πεινᾶ ὁ ἐχθρός σου, δίνε του φαγητό». Καὶ ἂν δὲν στραφεῖς νὰ προσευχηθεῖς γιὰ τὸν ἐχθρό σου, νὰ τὸν ἀγαπήσεις καὶ μάλιστα νὰ πεῖς: «δι’ εὐχῶν του ἐλέησον καὶ ἐμένα», δὲν κάνουμε τίποτα.

Τὸ καλὸ παράδειγμα βοηθᾶ τοὺς ἄλλους, ἐνῶ τὸ κακὸ παράδειγμα καταστρέφει καὶ τοὺς ἄλλους. Ὁ ἄλλος ἅμα ἔχει καλὴ διάθεση νὰ κάνει κάτι, ἅμα βλέπει γκρίνια καὶ ἀχαριστία, χάνει καὶ τὸ θάρρος του, χάνει καὶ τὴν προσπάθειά του, χάνει καὶ τὴ διάθεσή του, τὰ χάνει ὅλα.

Ὁ καθένας ἔχει ἕνα ἀγῶνα διαφορετικό,

γιατί ἔχει ἕνα χαρακτῆρα ἀλλιώτικο. Ὁπόταν ὁ ἀγῶνας δὲν μοιάζει μὲ τοῦ ἄλλου. Ἔδωσε καὶ ἕνα τάλαντο καὶ δύο καὶ πέντε. Ναί, ἀλλὰ ποιοὺς ἐπαίνεσε; Αὐτοὺς ποὺ τὰ καλλιέργησαν, τὰ διπλασίασαν καὶ εὐχαριστήθηκε. Νὰ κάνουμε μία προσπάθεια καὶ ὁ Θεὸς θὰ δεῖ τὸν ἀγῶνά μας. Πέφτουμε καὶ σηκωνόμαστε μὲ τὴ μετάνοια. Πονέσαμε γιατί πέσαμε καὶ δὲν θέλουμε νὰ ξαναπέσουμε.

Ὁ Θεὸς θὰ δεῖ τὸν πόνο καὶ τὸν κόπο ποὺ νιώθει ἡ ψυχή: «γιατὶ τὸ ἔκανα αὐτό, γιατὶ τὸ εἶπα ἐκεῖνο, γιατὶ δὲν ἔκανα αὐτὸ ποὺ ἔπρεπε νὰ κάνω;» καὶ σιγὰ-σιγὰ ἐλεεῖ τὸν ἄνθρωπο. Ἀλλὰ πρέπει νὰ θέλουμε.

Δὲν εἶναι εὔκολο πράγμα νὰ βγάλεις ἀπὸ μέσα σου τὴν κακία. Εἶναι ὅλος ὁ ἐγωισμός σου, ὅλο τὸ εἶναι σου, ὅλος ὁ ἑαυτός σου. Πρέπει νὰ πάρεις μαχαίρι καὶ νὰ κόβεις κομμάτι-κομμάτι ἀπὸ τὴν καρδιά σου.

Ὁ ἄνθρωπος κληρονόμησε πάρα πολλὲς κακίες. Πολλὴ σκληρότητα, θυμό, ζήλεια, φθόνο, μῖσος, κατάκριση. Νὰ βάζουμε τὴν καλή διάθεση μπροστά, νὰ εἰρηνεύουμε κι ἐμεῖς καὶ νὰ εἰρηνεύουν οἱ ἄλλοι καὶ νὰ προχωρᾶμε.

Εἶναι θεῖος νόμος: κάθε φορά ποὺ κρίνουμε τὸν ἄλλο, φεύγει ἡ Χάρις ἀπὸ πάνω μας καὶ κάνουμε χειρότερα. Νὰ ἔχουμε καλὴ διάθεση καὶ νὰ βλέπουμε μὲ θετικὸ λογισμό τὰ λάθη τοῦ ἄλλου. Νὰ τὰ δεχόμαστε καὶ νὰ ποῦμε: «τῶρα εἶναι αὐτὸς ποὺ ἔπεσε κι ὕστερα ἀπὸ λίγο θὰ εἶμαι ἐγώ!»

Ὁ ἐγωισμὸς θὰ μᾶς φέρει τὴν κατάκριση, νὰ τρωγόμαστε μὲ τοὺς γύρω μας. Ἂν δὲν βάλεις τὸν ἑαυτό σου κάτω καὶ ἂν δὲν νιώσεις ὅτι εἶσαι ὁ τελευταῖος, δὲν θὰ ἔχεις προκοπή. Θὰ σοῦ φέρνει ὁ διάβολος ἐκεῖνο καὶ τὸ ἄλλο καὶ θὰ τὸ δέχεσαι, θὰ τὸ καλλιεργεῖς, θὰ τὸ συζητᾶς καὶ θὰ τὸ εὐχαριστιέσαι.

Ἀπὸ τὴ στιγμὴ ποὺ βάζει κανεὶς τὸν ἑαυτό του κάτω ἀπὸ τοὺς ἄλλους καὶ λέει ὃτι «εἶμαι ὁ πιὸ ἁμαρτωλός, εἶμαι ὁ χειρότερος καὶ οἱ ἄλλοι εἶναι οἱ καλύτεροι», τότε χαριτώνεται. Οἱ Ἅγιοι ἔβαζαν τὸν ἑαυτό τους τελευταῖο, και σηκώνανε καὶ συκοφαντίες. Ἐμεῖς θέλουμε τὸν ἔπαινο, νὰ μᾶς κοιτάζουν, νὰ μᾶς προσέχουν.

Ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ

Γιὰ νὰ ἔρθει ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ, θέλει πραγματικὴ μετάνοια. Θέλει πραγμα-τικὰ νὰ Τοῦ ζητᾶμε ν᾽ ἀπαλλαγοῦμε ἀπὸ τὰ πάθη καὶ τὶς κακίες μας.

Νὰ φωνάζουμε τὸν Χριστό, τὴν Παναγία, τοὺς Ἁγίους μας. «Φώναζέ με καὶ εἶμαι ἐδῶ». Αὐτὸ θέλουν οἱ Ἅγιοι. Νὰ τοὺς φωνάζουμε καὶ χαίρονται, εὐχαριστιοῦνται.

Ὅποιος εἶναι γυμνὸς ἀπὸ ἀρετές, ζητᾶ τὴ δόξα τῶν ἀνθρώπων. Θέλουμε νὰ μᾶς δοῦν, νὰ μᾶς ἐπαινέσουν. Δὲν μαθαίνεται μὲ λόγια ἡ ταπείνωση. Ταπείνωση εἶναι νὰ θεωρεῖς τὸν ἑαυτό σου κάτω ἀπὸ ὅλη την Κτίση καὶ νὰ προσεύχεσαι ἀδιάλειπτα. Δὲν μπορεῖ νὰ ὑπάρξει ἡ χαρὰ ἂν δὲν ὑπάρχει ἀγάπη.

Ὅλα τὰ κακὰ ξεκινοῦν ἀπὸ τὸν ἐγωισμό. Τὰ πάθη μας, τὰ λάθη μας, οἱ κακίες μας, οἱ δυσκολίες μας. Ἂν τὰ καταφέρουμε νὰ πατήσουμε τὸ «ἐγώ», τότε θὰ γίνουμε ἄνθρωποι τοῦ Χριστοῦ καὶ θὰ Τὸν ἀναπαύουμε.

Ὁ σημερινὸς ἄνθρωπος θέλει νὰ βγάλει τὸν Θεὸ ἀπὸ τὴ μέση, νὰ ἀνεξαρτητοποιηθεῖ! Μὰ τὸν ἔχουμε ἀνάγκη. Ναί, ἀλλὰ ἡ ἀνάγκη τῶν ἀνθρώπων ἔφτειαξε θεούς. Φοβόμαστε νὰ ὑπάρχει Θεός, γιατὶ βλέπει τὰ πάντα καὶ δὲν μᾶς συμφέρει.

Τὸν Χριστό μας τὸν πόνεσε ἡ ἀχαριστία, ὅπως ἀναφέρεται στὴν παραβολὴ τῶν δέκα λεπρῶν. Δὲν τὸν πόνεσε ἡ ἀμαρτία τῆς ἁμαρτωλῆς γυναίκας, οὔτε ἡ κακία τῶν ἀνθρώπων. Κι ὁ γογγυσμὸς δηλώνει τὴν ἀχαριστία στὸν Θεὸ καὶ μετὰ στοὺς ἀνθρώπους.

Ὅταν κανεὶς ἀναγνωρίζει τὰ σφάλματά του καὶ καταλαβαίνει ὅτι δημιούργησε μία κατάσταση, ὀφείλει νὰ βάλει μετάνοια κι ὄχι νὰ περιμένει ἀπὸ τὸν ἄλλο νὰ βάλει. Ὅποιος κάνει πρῶτος μετάνοια καὶ προσπέσει στὸν ἄλλο, ἐκεῖνος παίρνει πρῶτος τὸ στεφάνι.

Ὁ Χριστὸς δὲν εἶναι μόνο στὸν οὐρανό.

Χριστὸς εἶναι ὅλοι αὐτοὶ γύρω μας. Κάθε στιγμή καὶ κάθε λεπτό νὰ ἐξετάζει κανεὶς τὸν ἑαυτό του, νὰ τὸν ερευνᾶ καὶ νὰ λέει: «τί κάνω;» Νὰ συνέρχεται καὶ νὰ προλαβαίνει τὸ κακό, γιατὶ ἅμα νικηθεῖ δὲν μπορεῖ νὰ τὸ νικήσει μετὰ μὲ τίποτα.

Ὁ σάπιος λογισμὸς θὰ φέρει σάπια ἀποτελέσματα, ἐνῶ ὁ καλὸς λογισμὸς θὰ φέρει κάτι καλό. Δὲν μπορεῖ κανεὶς νὰ λέει τὴν εὐχὴ καὶ ἀμέσως νὰ θυμώσει ἢ ν᾽ἀντιμιλήσει. Ἐνῶ ἅμα τρώγεται, γιατὶ ἐκεῖνος κι ὄχι ἐγώ, καὶ πῶς τοῦτο καὶ τὸ ἄλλο, σίγουρα θὰ θυμώσει, θ᾽ ἀντιμιλήσει, θὰ τοῦ φταίξουν οἱ πάντες καὶ τὰ πάντα.

Νὰ μὴν ἔχουμε τὸν γογγυσμό, τὴν ἀπαίτηση, τὸν ἐγωισμό, τὸ παράπονο, τὴ γλωσσοφαγιά, τὴν κρίση, τὴν κατάκριση. Ὅ,τι στέλνει ὁ καλὸς Θεὸς νὰ λέμε 'δόξα σοι ὁ Θεὸς' καὶ νὰ τὸν εὐχαριστοῦμε. Ἕνα γογγυσμὸ μπορεῖ νὰ τὸν πληρώσουμε πολὺ ἀκριβά. Ἔρχεται ὁ πειρασμὸς καὶ γίνονται ζημιές.

Ἂν δὲν γνωρίσουμε τὸν ἑαυτὸ μας, δὲν ὑπάρχει περίπτωση νὰ βροῦμε τὸν Θεό. Μὴν περιμένεις νὰ διορθωθοῦν οἱ ἄλλοι. Διόρθωσε ἐσὺ τὸν ἑαυτό σου. Δὲν θὰ σωθεῖς ἐσὺ ἂν ἀλλάξουν οἱ ἄλλοι. Γιὰ νὰ σωθεῖς, ἐσὺ πρέπει ν᾽ ἀλλάξεις τὸν ἑαυτό σου.

Κάθε μας πτῶση εἶναι ἄρνηση τοῦ Θεοῦ.

Εἴτε μία κουβέντα, εἴτε ἕνα βλέμμα, εἴτε ἕνας λογισμός. Ὅταν πικραίνουμε τοὺς ἄλλους, πικραίνουμε τὸν Θεό. Εἴμαστε ἄνθρωποι καὶ θὰ πέφτουμε κάθε στιγμή καὶ κάθε λεπτό. Τουλάχιστον νὰ σηκωνόμαστε ἐκείνη τὴν ὥρα καὶ νὰ λέμε: «συγχώρεσέ με, ἔσφαλα». Ὅταν θὰ ἔρθει ὁ Χριστὸς νὰ μᾶς κρίνει, δὲν θὰ μᾶς ρωτήσει γιατὶ ἁμαρτήσαμε — ὅλοι εἴμαστε ἁμαρτωλοί — ἀλλὰ γιατὶ δὲν μετανοήσαμε.

Ὁ Χριστὸς μιλᾶ γιὰ τὴν ταπείνωση κι ἦταν ὁ ἴδιος ἡ Ἄκρα Ταπείνωση. Καὶ τί δὲν τοῦ εἶπαν καὶ τί δὲν τοῦ ἔκαναν; Φόρεσε λέντιο (=ποδιὰ) γιὰ νὰ ὑπηρετήσει τοὺς μαθητές Του. Γιὰ νὰ μᾶς διδάξει κι ἐμᾶς αὐτὴ τὴν ὑπηρεσία. Νὰ ἀγωνιζόμαστε ἀπλὰ καὶ ταπεινά, νὰ μὴ ζητᾶμε πολλὰ πράγματα ἀπὸ τὸν Θεό.

Ἡ κακία, ἡ ζήλεια, τὸ παράπονο, ἡ ἀπαίτηση, ὁ γογγυσμός, ἡ κατάκριση, κι ἡ γλωσσοφαγιὰ διώχνουν τὸν Θεό. Ἡ καλοσύνη πρὸς τὸν Θεὸ καὶ τοὺς ἀνθρώπους ἀνταμείβεται ἀπὸ τὸν Θεό.

Ἡ ἀγάπη εἶναι αὐτὴ ποὺ βγαίνει μέσα ἀπὸ τὴν ψυχή, τὴν καρδιά. Τὸ νὰ συγχωρήσεις τὸν ἄλλο, νὰ τὸν βάλεις μέσα στὴν καρδιά σου, νὰ τὸν σηκώσεις.

Ἀληθὴς νηστεία δὲν εἶναι ν᾽ ἀφήσουμε τὸ στομάχι μας ἄδειο. Εἶναι ν᾽ ἀφήσουμε τὸν ἑαυτό μας ἄδειο ἀπὸ τὶς κακίες, τὸν φθόνο, τὴν κατάκριση, τὴ ζήλεια, τὴν ἀντιλογία, τὸν ἐγωισμό, τὸ πεῖσμα καὶ τόσα ἄλλα. Κι ὁ διάβολος ποτὲ δὲν τρώει, οὔτε πίνει νερό, ἀλλὰ εἶναι διάβολος.

Παλέψτε μὲ τὸν ἑαυτό σας καὶ μὲ τὰ πάθη σας. Ὅταν βάλεις τὴν ἐπιθυμία μέσα σου, τότε θὰ παρατηρήσεις κάποια πράγματα, μετὰ θὰ ἐπιδιώξεις καὶ θὰ βρεῖς τὴν εὐκαιρία νὰ κάνεις αὐτὸ ποὺ σκέφτηκες. Ἡ Εὔα δὲν εἶχε δεῖ τόσο καιρὸ τὸ μήλο; Τὸ εἶδε, ἀλλὰ δὲν τὸ παρατήρησε. Ἀλλὰ ἐπειδὴ τῆς ἔβαλε τὴν ἐπιθυμία ὁ διάβολος νὰ γίνουν θεοί, τότε τὸ παρατήρησε. Αὐτὸ ἦταν τὸ κακό ἔβαλε τὴν ἐπιθυμία μέσα της.

Τὰ λάθη μας

Ν᾽ ἀναγνωρίζουμε τουλάχιστον τὰ λάθη μας. Εἶναι ἀπὸ τὸν ἐγωισμό μου, τὸ θέλημά μου, τό πείσμα μου, τὴν κακή μου διάθεση. Ὅλα ἀπὸ αὐτὴ τὴν κακὴ διάθεση ξεκινᾶνε. Θὰ ἔχουμε καὶ ἐλλείψεις καὶ πτώσεις. Ἀλλὰ εξαρτάται αὐτὴ ἡ πτῶση, σὲ ποιὰ κλίμακα εἶναι, πόσο μεγάλη ἁμαρτία εἶναι καὶ πῶς τὴν ἀναγνωρίζουμε καὶ πῶς ἀγωνιζόμαστε. Ὄχι νὰ τὰ ρίχνουμε στοὺς ἄλλους, ὅτι φταίνε ἐκεῖνοι.

Ὁ θησαυρός μας εἶναι ὁ Χριστός, ὄχι νὰ προβάλλουμε τὸν ἑαυτό μας, τὰ θελήματά μας καὶ τοὺς ἐγωισμούς μας. Ὁ χριστιανὸς πρέπει νὰ εἶναι ὁ τελευταῖος. Νὰ προβάλλεται μπροστὰ στὸν Χριστό, ὄχι γιὰ νὰ τὸν δοῦν οἱ ἄνθρωποι. Πῶς θ’ ἀρέσει στὸν Χριστό. Ὁ Χριστὸς χάραξε μία πορεία. Ἂν θέλουμε νὰ Τὸν συναντήσουμε, πρέπει νὰ βαδίσουμε ἀπὸ πίσω Του, ὄχι Αὐτὸς δεξιὰ καὶ ἐμεῖς ἀριστερά. Νὰ εἴμαστε εὐχαριστημένοι μὲ ὅ,τι μᾶς ἔδωσε ὁ Θεός.

Ὁ Χριστὸς θέλει σωστὸ ἀγῶνα: ἀγάπη, καλοσύνη, συνεργασία. Νὰ προσέχετε νὰ μὴν πληγώνετε τοὺς ἄλλους μὲ τὶς φαντασίες καὶ τοὺς ἐγωισμούς σας. Νὰ πνίξετε τὴν κακία. Στὴν καλή συνεργασία θὰ φανεῖ ἂν ἀγαπᾶς τὸν ἄλλο. Μᾶς φταίνε τὰ πάθη μας καὶ οἱ λογισμοί μας· ἀλλὰ θὰ παλέψουμε. Νὰ μὴν ἀφήσουμε νὰ βγοῦν πρὸς τὰ ἔξω. Ὁ Χριστός μας εἶναι ἡ Ἄκρα Ταπείνωση. Τὸν ταπεινὸ ὅλοι τὸν ἀγαπᾶνε.

Ὁ Θεὸς θέλει τὸ ἄδικο μας;

Ἂν οἱ ἄνθρωποι μᾶς ἀδικήσουν, θὰ ἔρθει ὁ Θεὸς νὰ μᾶς δικαιώσει.

Ἐμεῖς νὰ εἴμαστε ταπεινοὶ καὶ εὐχαριστημένοι γιὰ ἐκεῖνα ποὺ ἔχουμε καὶ ποὺ μᾶς δώσανε. Ὁ Πάγκαλος Ἰωσὴφ πουλήθηκε σὰν δοῦλος στοὺς Αἰγυπτίους ἀπὸ τὰ ἴδια τὰ ἀδέλφια του, ἀφοὺ τὸν ἔριξαν πρῶτα στὸν λάκκο. Τὸν ἔσωσε ὁ Θεὸς καὶ τὸν ἔβαλε δίπλα στὸν Φαραώ. Ὁ Θεὸς δὲν θὰ μᾶς ἀδικήσει. Ἂν εἴμαστε γιὰ κάτι καλύτερο, θὰ τὰ φέρει ὁ Θεός. Ἂν μᾶς ἀδικήσουν οἱ ἄνθρωποι, καλὸ θὰ μᾶς κάνουν.

«Τὰ πολλὰ λόγια εἶναι φτώχεια». Ὅταν ὑπάρχει προσευχή, σταματᾶ τὸ κακό, δὲν θὰ ξεσπάσει. Παλέψτε τοὺς κακοὺς λογισμοὺς ποὺ ἔρχονται. Εἴμαστε ἄνθρωποι καὶ θὰ μᾶς ἔρθουν λογισμοί, κακίες, μῖσος, κατάκριση καὶ ἄλλα. Ἐκεῖνη εἶναι ἡ πάλη μας. Βάλτε μπροστά τὸν Χριστὸ καὶ τὴν Παναγία. Ἡ ἀγάπη θεραπεύει τὴν ψυχὴ καὶ τὰ πάθη, σωματικὰ καὶ ψυχικά. Ἅμα λέμε τὴν εὐχή, θὰ μπορέσουμε μετὰ ν᾽ ἀντικρούσουμε καὶ τοὺς λογισμούς, ὅσο κακοὶ καὶ νὰ εἶναι. Ἅμα ὑπάρχει προσευχή, θὰ ἔρθει ἡ Χάρις νὰ μᾶς φωτίσει. Τουλάχιστον νὰ σταματήσει τὸ κακὸ μέσα μας, νὰ μὴ βγεῖ πρὸς τὰ ἔξω.

Πατῆστε τὸν ἐγωισμό σας. Ἐκεῖνος ὁ ἐγωισμὸς κατέστρεψε τὰ πάντα: καὶ τοὺς Ἀγγέλους καὶ τοὺς Πρωτοπλάστους καὶ τὴν ψυχή μας. Καταστρέφουμε καὶ πικραίνουμε καὶ τοὺς ἄλλους, ἀλλὰ πρωτίστως τὴν ψυχή μας.

Ὁ καθένας θὰ κριθεῖ μόνος του ἀπὸ τὶς πράξεις του, τὶς διαθέσεις του κι ἀπὸ τὸν ἀγῶνά του ποὺ κάνει.

Ὁ ἄνθρωπος φτάνει σὲ ὁποιαδήποτε ἁμαρτία ἀπὸ τὸν λογισμό, ἂν τὸν δεχθεῖ καὶ ἂν τὸν δουλέψει. Ὁ Θεὸς μᾶς φυλάει ὅταν κάνουμε σωστὸ ἀγῶνα.

Ὅποιος κρίνει θὰ κριθεῖ. Διαβάζουμε στὸ Γεροντικὸ γιὰ ἕναν πάρα πολύ ἀμελὴ μοναχό. Ἦταν μέσα στὸ Μοναστήρι, ἀλλὰ ἦταν παντοῦ ἀμελὴς καὶ στὶς Ἀκολουθείες ἀκόμα. Ἦρθε ἡ ὥρα του νὰ φύγει γιὰ τὸν οὐρανό. Τὸν βλέπανε χαρούμενο, εἰρηνικὸ καὶ οἱ Πατέρες ἀπορήσανε. Τοῦ εἴπανε: «Μὰ ἐσὺ oὔτε στὶς Ἀκολουθείες, οὔτε στὴν καλογερική σου, οὔτε πουθενὰ ἦσουν σωστός». Ἀπάντησε: «Ὁ Χριστὸς τί εἶπε; ‘Μὴ κρίνετε ἵνα μὴ κριθῆτε’ (Μτ. ζ΄, 1). Ἐγὼ δὲν ἔκρινα ποτὲ κανέναν, ὁπόταν δὲν θὰ κριθῶ». Κι ἦταν σίγουρος γι΄ αὐτό, ὅτι πάει στὸν Οὐρανὸ χωρὶς Κρίση. Δὲν θὰ τοῦ πεῖ ὁ Θεός: «μὰ δὲν νήστευσες, μὰ δὲν ἀγάπησες τὸν ἀδελφό σου». Ὅταν κρίνουμε θὰ κριθοῦμε, καὶ ὅταν δὲν κρίνουμε, δὲν θὰ μᾶς κρίνει ὁ Θεός, τὸ εἶπε ὁ ἴδιος ὁ Χριστός.

«Πρὸ τοῦ σε Φίλιππον φωνῆσαι, ὄντα ὑπὸ τὴν συκῆν εἶδόν σε»,

λέει ὁ Χριστός (Ἰω. α΄, 49). Βλέπει ὁ Χριστὸς πολὺ πιὸ μπροστά. Δὲν χρειάζεται νὰ πάμε κοντά Του γιὰ νὰ μας δεῖ. Βλέπει καὶ τὶς καρδιές μας καὶ τὶς διαθέσεις μας καὶ τὶς σκέψεις μας καὶ τοὺς λογισμούς μας, τὰ πάντα. Σὲ ὅλους μᾶς δίνει εὐκαιρίες, ἀλλὰ ἀπὸ ἐμᾶς ἐξαρτᾶται ἂν θὰ τὶς ἀρπάξουμε καὶ ἂν θὰ τὶς ἐκμεταλλευτοῦμε γιὰ τὴ σωτηρία μας.

Ὁ καθένας νὰ κοιτάζει πῶς στέκεται ἀπέναντι στὸν Θεό. Ἅμα θὰ πάμε στὸ Κριτήριο, δὲν θὰ Τοῦ ποῦμε: «Μὰ ποῦ ἔφταιγε ἐκεῖνος καὶ ὁ ἄλλος, μὰ δὲν τὸ ἔκαμε σωστὰ αὐτό, δὲν μίλησε σωστά». Ἐσὺ τί ἔκανες; Αὐτὸ νὰ κοιτάξουμε ὁ καθένας μας. Πῶς θὰ πολεμήσουμε τὰ πάθη μας καὶ πῶς θὰ βγάλουμε τὶς κακίες μας. Ἂν δὲν τὰ πολεμήσουμε καὶ ἂν δὲν ἀγωνιστοῦμε, θὰ τὰ καλ-λιεργήσουμε. Μετὰ δὲν θὰ μποροῦμε νὰ τὰ βγάλουμε, διότι συνηθίσαμε. Ἅμα ῥιζώσει ἕνα δέντρο, δὲν βγαίνει εὔκολα μετά.

Θὰ μᾶς πεῖ ὁ Χριστός: «Τόσα χρόνια σὲ φρόντιζα καὶ σὲ σκέπαζα. Ἐσὺ τί ἔκανες γιὰ νὰ μὲ εὐχαριστήσεις; Μὲ τὸ νὰ γκρινιάζεις μὲ τὸν ἕνα, μὲ τὸ νὰ μὴν σοῦ ἀρέσει ὁ ἄλλος, μὲ τὸ νὰ βγάζεις γλώσσα στὸν ἄλλο;» Ἐμεῖς τί κάνουμε; Πῶς στεκόμαστε ἀπέναντι σὲ ἕναν πειρασμὸ ἢ σὲ μία παραξενιὰ τοῦ ἄλλου; Νὰ βάζουμε μπροστὰ τὴν ἀγάπη καὶ τὴν ταπείνωση.

· Ἂν μοῦ εἶπε κι ἂν μοῦ ἔκανε κάτι ὁ ἄλλος, «νὰ εἶναι εὐλογημένο». Δὲν ἔχω νὰ πάθω τίποτα, δὲν χάνω ἐγώ, ὁ ἄλλος εἶναι ποὺ χάνει. Ἴσα -ἴσα ποὺ πρέπει νὰ λυπόμαστε τὸν ἄλλο καὶ νὰ προσευχόμαστε νὰ τὸν φωτίσει ὁ Θεός, ὅτι αὐτὸ ποὺ κάνει δὲν εἶναι σωστό.

«Ὅστις θέλει ὀπίσω μου ἐλθεῖν»

» (Μτ. ιϚ΄, 24 καὶ Μρ. η΄, 34). Δὲν βιάζει κανένα ὁ Χριστός. Θέλεις νὰ εἶσαι μαζί Του; Σίγουρα πρέπει νὰ σηκώσεις Σταυρό. Αὐτὸ μᾶς λέει: Ἐσεῖς τί θέλετε, νὰ τὰ βρεῖτε ὅλα καλὰ καὶ ὄμορφα; Ὅποιος θέλει νὰ μὲ ἀκολουθήσει. Δὲν βιάζει κανένα, ἀλλὰ νὰ ξέρει ὅτι θὰ περάσει Σταυρό. Καὶ ποιὸς δὲν πέρασε πάνω σὲ αὐτὴ τὴ γῆ; Ἕνας Θεὸς καὶ πέρασε τόσα. Ἡ μάνα Του; Ἕνας ἀναμάρτητος ἄνθρωπος, ἁγνὴ καὶ καθαρή. Ἤπιε πικρὰ ποτήρια νὰ βλέπει τὸ παιδί Της νὰ τὸ κακομεταχειρί-ζονται καὶ νὰ τὸ βρίζουν καὶ νὰ Τὸν Σταυρώνουν. «Θέλεις νὰ σωθεῖς», λέει ο Χριστός; « Ἔλα. Δὲν θέλεις; Ἐγὼ δὲν σὲ ἐξαναγκάζω».

Μὴν κλείνεστε μέσα στὸν ἑαυτό σας καὶ στὸν ἐγωισμό σας. Ὁ ἐγωιστὴς ποτὲ δὲν θ᾽ ἀγαπήσει, ποτὲ δὲν θά συμπονέσει, ποτὲ δὲν θὰ νοιασθεῖ. Γιατί πάνω ἀπ᾽ ὅλα ἔχει τὸν ἑαυτό του, καὶ μετὰ ὅλοι οἱ ἄλλοι εἶναι σκουπίδια.

Ὅταν ἔχουμε καλὴ διάθεση μέσα μας, συνειδητοποιοῦμε τὸ κακὸ ποὺ ἔχουμε. Ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ εἶναι ἀπὸ πάνω μας καὶ δὲν μᾶς ἀφήνει. Καὶ ἀπὸ ἕνα ἀνάποδο πράγμα βρίσκουμε τὴν εὐκαιρία νὰ ψάξουμε μέσα μας καὶ νὰ δοῦμε ποῦ χωλαίνουμε.Ἡ Ἁγία Μαρία ἡ Αἰγυπτία δὲν μποροῦσε νὰ μπεῖ στὸν Ναὸ νὰ προσκυνήσει τὸν Τίμιο Σταυρὸ καὶ τότε κατάλαβε ὅτικάτι δὲν πάει καλὰ μαζί της. Ὁ ἄλλος κόσμος πήγαινε καὶ προσκυνοῦσε. Τότε ἔδωσε τὴν ὑπόσχεση στὸν Θεό: «Ἀξίωσέ με νὰ μπῶ νὰ προσκυνήσω καὶ ἀπ᾽ ἐδῶ καὶ πέρα θ᾽ ἀλλάξω τελείως.Τέρμα τὰ πάντα! Φεύγω ἀπὸ τὴν ἁμαρτία καὶ κάνω αὐτὴ τὴ μεταστροφή, δίνω ὁλόκληρο τὸν ἑαυτό μου καὶ τὴν ψυχή μου σ᾽ ἐσένα Χριστέ μου!» Ὁ Θεὸς εἶδε μέσα της ὅτι εἶχε πραγματικὴ μετάνοια ὅταν ζήτησε νὰ προσκυνήσει, γιατὶ ὑποσχέθηκε ὅτι θ᾽ ἀλλάξειριζικά.«Ἐτάζει καρδίας καὶ νεφρούς», γι᾽ αὐτὸ τῆς ἔδωσε τόση Χάρη, γιὰ νὰ μπορέσει νὰ ἀλλάξει, νὰ νικήσει ὅλα αὐτὰ τὰ πάθη. Εἶχε καλὴ θέληση καὶ ἐπιμονή.

Νὰ φοβόμαστε τὸν ἐγωισμό, τὴν ὑπερηφάνεια, γιατὶ ἀπὸ ἐκεῖ ξεκινᾶνε πολλὰ κακά.

Χάνει κανεὶς τὴ Χάρη τοῦ Θεοῦ καὶ τότε εἶναι ἄξιος γιὰ ὁποιαδήποτε ἁμαρτία καὶ πτώση. Ἐνῶ ὁ ταπεινὸς κερδίζει τὴ Χάρη τοῦ Θεοῦ καὶ γι᾽ αὐτὸ ἀποκτᾶ πολλές ἀρετές.

Ὅποιος προσεύχεται, φωτίζεται καὶ παίρνει δύναμη. Στὸν ἀγῶνά μας δὲν εἴμαστε μόνοι μας. Ὅλοι ἔχουμε τὰ κουσούρια μας, τὶς κακίες μας, ἀλλὰ ἐδῶ εἶναι ποὺ θὰ παλέψουμε ὅλοι. Κάθενας μὲ τὶς ροπές του, τὶς συνήθειές του, τὰ ἐλαττώματά του, τὰ πάθη του, τὰ θελήματά του, μὲ διάφορα ἄλλα. Περισσότερο νὰ μὴ δημιουργοῦμε πρόβλημα στὸν ἄλλο. Νὰ τὰ κρατήσουμε τουλάχιστον μέσα μας καὶ νὰ τὰ παλέψουμε. Νὰ προσευχηθοῦμε γιὰ νὰ πάρουμε Χάρη καὶ δύναμη.

Προσέχετε τὸν λογισμό, γιατί τὰ πάντα ἀπὸ ἐκεῖ ξεκινοῦν. Ἀπὸ τὴ στιγμὴ ποὺ ἔπεσε ὁ Ἀδάμ κι ἡ Εὔα, ὅλες οἱ ἀρετές ποὺ μᾶς εἶχε προικίσει ὁ Θεὸς γυρίσανε καὶ γίνανε κακίες. Στὴ θέση τῆς ἀγάπης μπήκε τὸ μῖσος, στὴ θέση τῆς καλοσύνης μπήκε ἡ κακία κ.τ.λ. Ἔχουμε ὅλοι μέσα μας τὰ πάθη. Τὸ κάθε πάθος θὰ ξεκινήσει μὲ τὸν λογισμό. Θὰ μοῦ ἔρθει ἕνας λογισμός. Ἂν τὸν δεχθῶ, ἁμάρτησα. Ἂν δὲν τὸν δεχθῶ, θὰ τὸν πολεμήσω. Θὰ φύγει, δὲν εὐθύνομαι. Εὐθύνομαι ἀπὸ τὴ στιγμὴ ποὺ θὰ δεχθῶ τὸν κακὸ λογισμό.

Χωρὶς μετάνοια δὲν σώζεται κανένας, οὔτε ὁ ἁμαρτωλός, οὔτε ὁ δίκαιος. Ὁ ἁμαρτωλὸς μὲ τὶς πολλὲς ἁμαρτίες, ὁ δίκαιος μὲ τὶς λίγες. Ἡ ἐλεημοσύνη βοηθᾶ καὶ δίνει εὐκαιρία ὁ Θεὸς στὸν ἐλεήμονα ἄνθρωπο νὰ μετανοήσει.

Τιμᾶμε τοὺς Ἁγίους μόνο ὅταν τοὺς μιμούμαστε. Δὲν θὰ πάμε νὰ πέσουμε στὰ θηρία σὰν τοὺς Μάρτυρες, δὲν μποροῦμε ἐμεῖς. Ἀλλὰ ἐκεῖνα ὅλα τὰ «θηρία» ποὺ ἔχουμε μέσα μας μποροῦμε νὰ τὰ ἀφαιρέσουμε; Ἐκεῖνες τὶς κακίες, τοὺς ἐγωισμούς, τὰ πείσμᾶτα, τὰ θελήματα, μποροῦμε νὰ τὰ διώξουμε; Ἅμα θέλουμε, μποροῦμε.

Τὸν Χριστὸ τὸν κρατᾶμε μέσα μας μὲ τὴν προσευχή.

Ἡ ἀγάπη καὶ ἡ καλοσύνη φέρνουν τὴ Χάρη τοῦ Θεοῦ. Ἅμα ἔχουμε κακία μέσα μας καὶ δὲν ἔχουμε ἀγάπη, τότε σκοτώνουμε τοὺς ἄλλους. Ὁ ταπεινὸς εἶναι ἥρεμος, ἀγαπητὸς καὶ θεοφιλής. Ὁ φύλακας Ἄγγελός του εἶναι κοντά του. Μπορεῖ νὰ συνεργαστεῖ, νὰ ἀγαπήσει, νὰ διακονήσει. Ἡ ῥίζα εἶναι ἡ ταπείνωση.

Νὰ καταλαβαίνουμε τὰ λάθη μας καὶ νὰ προσπαθοῦμε νὰ τὰ διορθώνουμε μὲ τὴν προσευχή, μὲ τὴ Χάρη τοῦ Χριστοῦ καὶ τῆς Παναγίας. Θέλει ἀγῶνα νὰ ἀνακαλύψουμε τὸν ἑαυτό μας καὶ νὰ παλέψουμε μ᾽ αὐτόν. Νὰ μὴ μᾶς τρομάζει ἡ ἀνακάλυψη τοῦ ἑαυτοῦ μας, γιατὶ εἶναι ἐγωισμὸς αὐτό. Νὰ τὸν παραδεχόμαστε καὶ νὰ παλεύουμε μὲ ταπείνωση κι ὄχι μὲ ἐγωισμό. Χωρὶς ταπείνωση δὲν ἀνακαλύπτουμε τὸν ἑαυτό μας καὶ δὲν διορθωνόμαστε. Νὰ βροῦμε τὸν ἑαυτό μας καὶ νὰ ποῦμε: Ἔχω αὐτὴ τὴν κακία, εἶμαι ἔτσι, ἔχω αὐτὸ τὸ ἐλάττωμα. Καμιὰ φορὰ ὁ πειρασμὸς μπορεῖ νὰ μᾶς πανικοβάλει, ἀλλὰ μὲ τὴν ἐξομολόγηση αὐτὰ διορθώνονται.

Ἂν βάλουμε σωστὲς βάσεις ἀπὸ τὴν ἀρχή, προχωρᾶμε καὶ καλὰ μέχρι τέλους. Ὁ χριστιανὸς πρέπει νὰ εἶναι ἁπλὸς καὶ ταπεινός. Ἅμα ἔχει ἀπλότητα καὶ ταπείνωση, τὸν φωτίζει ὁ Θεὸς καὶ βλέπει τὰ λάθη του καὶ προσπαθεῖ νὰ τὰ διορθώσει. Ἅμα ἔχει ταπείνωση, ἔχει κι ἀγάπη, ἔχει κι ὑπακοή, ἔχει καὶ βία στὸν ἑαυτό του, ἔχει καὶ τόσα ἄλλα. Νὰ ψάχνουμε μέσα μας καὶ ὄχι νὰ τὸ κλωτσᾶμε ἀμέσως μὲ τὸν ἐγωισμό, ὅτι δὲν εἶμαι ἔτσι. Ὄχι, ἔτσι εἶμαι καὶ νὰ τὸ παλεύουμε.

Τὸ Συνειδητό καὶ τὸ Ασυνείδητο

Εκτός ἀπό τὸ συνειδητό, ἔχουμε μέσα στὴν ψυχή μας καὶ τὸ ἀσυνείδητο. Τὸ συνειδητὸ εἶναι μία σπίθα, εἶναι ἡ πνοὴ τῆς ψυχῆς ποὺ ἔδωσε ὁ Θεὸς στὸν ἄνθρωπο, λένε οἱ Πατέρες. Τὸ ἀσυνείδητο εἶναι πολὺ μεγαλύτερο μέσα στὴν ψυχὴ τοῦ ἀνθρώπου ἀπὸ ὅτι εἶναι τὸ συνειδητὸ μέρος. Αὐτὰ τὰ ἀσυνείδητα εἶναι πολὺ περισσότερα καὶ εἶναι ὅλα μαῦρα-σκοτεινὰ στὸ ἀσυνείδητο. Δὲν ἔχει κάτι φανερὸ, καλό, ὠφέλιμο. Εἶναι σκοτάδι καὶ μᾶς βγαίνουν. Ἅμα μάθουμε νὰ παρακολουθοῦμε τὸν ἑαυτό μας καὶ νὰ ἐξετάζουμε τὶς πράξεις, τὰ λόγια μας καὶ τὴ συμπεριφορά μας, βρίσκουμε τὸν λόγο καὶ τὴν αἰτία ποὺ κάναμε κάτι. Τὰ συνειδητὰ λίγο - πολὺ τὰ καταλαβαίνουμε. Τὸ ἀσυνείδητο εἶναι πολὺ δύσκολο νὰ τὸ καταλάβει κανείς. Θέλει πολὺ ψάξιμο, πολλὴ ταπείνωση καὶ πολλὴ προσευχή. Οἱ πρῶτοι ψυχολόγοι ἦταν οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, οἱ ὁποῖοι συστηματικὰ παρακολουθοῦσαν τὸν ψυχικό τους κόσμο, γιατὶ ἤθελαν νὰ καθαρίσουν τὸν ἑαυτό τους. Ἐνῶ ἔκαναν προσευχὴ ἢ κάτι ἀλλο, ὁ πειρασμὸς ἐρχότανε καὶ τοὺς ἔβαζε ἕναν ἄλλο λογισμό: «Τοῦτος ἀπὸ ποῦ ἦρθε;» Ἦταν ἀπὸ τὸ ἀσυνείδητο ποὺ ἐρχότανε. Καὶ ἐμεῖς ἂν ψάξουμε νὰ βροῦμε μέσα μας μὲ ποιὸ πνεῦμα λέμε κάτι, γιατὶ τὸ εἶπα αὐτό, τί εἶχα στὸν νοῦ μου ἐκείνη τὴν ὥρα, τί ἐπιδίωκα, θὰ βροῦμε ὅτι π.χ. ἤθελα νὰ μ᾽ ἀκούσουν, νὰ μὲ καταλάβουν, νὰ φανῶ, νὰ προβληθῶ, κ.τ.λ.

Πρέπει νὰ ψάχνει κανεὶς συνέχεια τὸν ἑαυτό του μὲ εἰλικρίνεια καὶ μὲ προσευχή. Κάθε φορὰ ποὺ διαπιστώνει, κάτι νὰ ζητᾶ βοήθεια ἀπὸ τὸν Θεὸ ν᾽ ἀποβάλει τὸ πάθος καὶ τὴν κακία ποὺ ἔχει μέσα του, γιὰ νὰ μὴν ἐπαναλαμβάνει τὰ ἴδια λάθη καὶ γιὰ νὰ τὰ διορθώνει. Αὐτὰ φεύγουν σιγὰ-σιγὰ ὅταν τὰ λέμε στὴν ἐξομολόγηση. Ἂν πραγματικὰ ψάχνει κανεὶς τὸν ἑαυτό του γιὰ νὰ τὸν διορθώσει, ἔρχεται ἡ Χάρις καὶ βοηθᾶ. Τὴν ἄλλη φορὰ θὰ καταλάβει πιὸ νωρὶς τὸ λάθος του καὶ θὰ ξέρει τὴ ῥίζα του καὶ τὴν προέλευσή του. Θὰ πηγαίνει πιὸ βαθιὰ μέσα του. Π.χ.: «Τώρα μίλησες ἐγωιστικά, τώρα συμπεριφέρθηκες ἀπότομα, αὐτὸ ποὺ ἔκανες ἔκρυβε ὑπερηφάνεια,» κτλ. Ἔτσι ψάχνει κανεὶς τὸν ἑαυτό του, ἀλλὰ νὰ τὸν παραδέχεται κιόλας.

Ὁ ταπεινὸς εἶναι ταπεινὸς σὲ ὅλα:

καὶ γιὰ τὸν ἑαυτό του καὶ γιὰ τοὺς δικούς του καὶ γιὰ ὅλους. Σκέπτεται, ἐκφράζεται καὶ ζεῖ ταπεινά. Δὲν παίρνει ὁ νοῦς του ἀέρα. Πολὺ ἄσχημο πράγμα ὁ ἐγωισμός. Καὶ ὁ ἐγωιστὴς φαίνεται.
Περιφρονεῖται ἀπὸ τοὺς πάντες, γιατὶ κανένας δὲν μπορεῖ νὰ σηκώσει τὸν ἐγωιστή. Δὲν τὸν θέλει ὁ Θεός. «Ὁ Θεὸς ὑπερηφάνοις ἀντιτάσσεται, ταπεινοῖς δὲ δίδωσι χάριν». Ὁ Χριστὸς εἶναι ἡ Ἄκρα Ταπείνωσις, κι ἐμᾶς ν᾽ ἀνεβαίνει ἡ μύτη μας;

Νὰ μὴ μᾶς τρομάζει ἡ ἀνακάλυψη τοῦ ἑαυτοῦ μας. Εἶναι ἐγωισμὸς αὐτό. Νὰ παλέψουμε νὰ διορθωθοῦμε, ἀλλὰ νὰ παλέψουμε μὲ ταπείνωση καὶ ὄχι μὲ ἐγωισμό. Ἐκεῖνοι ποὺ ἀγωνίζονται εἶναι αὐτοὶ ποὺ ψάχνουν τὴ σωτηρία τους. Ὁπόταν πρέπει ν᾽ ἀνακαλύψουν τὸν ἑαυτό τους. Ἀλλὰ χωρὶς ταπείνωση δὲν γίνεται αὐτό. Νὰ βροῦμε τὸν ἑαυτό μας, νὰ ποῦμε ὅτι εἶμαι ἔτσι, ἔτσι, ἔτσι κι ἀλλιώς, καὶ νὰ προσπαθήσουμε νὰ τὸν διορθώσουμε. Πάντα μὲ τὴν ταπείνωση διορθωνόμαστε κι ὄχι μὲ τὸν ἐγωισμό. Καμιὰ φορά ὁ πειρασμὸς μᾶς πανικοβάλλει, ἀλλὰ μὲ τὴν ἐξομολόγηση αὐτὰ διορθώνονται.

Χωρὶς ἀγάπη στὸν ἀδελφό, Παράδεισος δὲν ὑπάρχει. Ὅλα ἐκεῖ πέρα ἐστιάζονται. Χωρὶς ἀγάπη στὸν ἀδελφό, δὲν ὑπάρχει σωτηρία. Ἡ ἀγάπη στὸν ἀδελφὸ μπορεῖ νὰ μὴν εἶναι χρήματα, τρόφιμα, σπίτι, μπορεῖ νὰ μὴν ἔχουμε νὰ δώσουμε κάτι. Μποροῦμε ὅμως νὰ δώσουμε ἀγάπη, ποὺ εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Θεὸς καὶ τὴν ἔβαλε μέσα μας. Τί πιὸ εὔκολο ν᾽ ἀγαπᾶς τὸν ἄλλον; Γιατὶ νὰ τὸν μισῶ, νὰ τὸν φθονῶ, νὰ θέλω τὸ κακό του; Μοῦ στερεῖ ἐμένα τίποτα; Ἐγὼ εἶμαι αὐτὸ ποὺ εἶμαι, ποὺ μοῦ ἔδωσε ὁ Θεός.

Ἕνας Θεὸς ταπεινώθηκε κι ἐξεφτελίστηκε γιὰ μᾶς.

Ἔζησε τόσο ἀπλά καὶ ἔδωσε ἀγάπη πάνω στὸν Σταυρό. Συγχώρεσε τοὺς σταυρωτές Του.

Στὸν καλό ληστὴ ποὺ Τὸν ὁμολόγησε, τοῦ εἶπε ὅτι θὰ ἀνοίξει τὸν Παράδεισο καὶ ὅτι θὰ εἰναι μαζί του. Ὁ ἐγωιστὴς καὶ ὁ ὑψηλόφρων δὲν εἶναι γιὰ τὸν Παράδεισο. Ὁ Φαρισαῖος ἔκανε ὅ,τι ἔλεγε ὁ νόμος. Τὰ ἐφάρμοζε γιὰ νὰ φανεῖ, νὰ δεικτεῖ. Ἐνῶ ὁ Τελώνης ἔκλαψε γονατιστὸς τὶς ἁμαρτίες του.

Καθαρότητα δὲν εἶναι μόνο ἡ καρδιά, εἶναι ὅλο τὸ εἶναι: καὶ τὸ σῶμα καὶ ὁ νοῦς. Τὸ κακὸ ἔρχεται πρῶτα στὸν νοῦ μὲ τοὺς λογισμοὺς καὶ σοῦ χτυπᾶ τὴν πόρτα, λένε οἱ Πατέρες. Ἂν τοῦ ἀνοίξεις καὶ μπεῖ μέσα, μετὰ λίγο-λίγο θὰ φθάσεις στὴν πράξη. Σοῦ λέει νὰ πᾶς νὰ κλέψεις. Δὲν θὰ πᾶς κατευθείαν νὰ κλέψεις, οὔτε νὰ πεῖς ψέματα ἢ ὁποιαδήποτε ἁμαρτία. Θὰ σοῦ τὸ ξαναπεῖ, μέχρι νὰ σὲ νικήσει.

Οἱ Ἅγιοι ἐνώνονται μὲ τὸν Θεό, διότι εἶναι δοσμένοι ὁλόκληροι σ᾽ Αὐτόν. Ἔρχεται σ᾽αυτοὺς ἡ Χάρις τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, διότι ὁ νοῦς, ἡ καρδία, ἡ διάθεση, τὸ σῶμά τους, τὰ πάντα εἶναι ἐνωμένα μὲ τὸν Θεό. Ἡ Χάρις δὲν ἔρχεται ἂν δὲν βρεῖ τόπο νὰ κατοικήσει. Ἔτσι γίνονται Μονὲς τῆς Ἁγίας Τριάδος, κατοικεῖ ἡ Ἁγία Τριάδα μέσα τους.